Heyelan Nedir, Nasıl Oluşur

Toprak ve kaya kütlelerinin, yerçekimi nedeniyle, tabakalar halinde kayarak çökmesine heyelan ya da toprak kayması denmektedir. Yüksek eğimli arazilerde ve mağara gibi boşluk kısımların bulunduğu alanlarda görülmektedir. Heyelan esnasında yamaçtan kayan toprak kütleleri göçmelere neden olurlar. Heyelan, yerleşim bölgelerine yakın gerçekleşirse, ciddi mal ve can kaybına neden olabilecek bir olaydır.

Heyelan’da Etkili Olan Faktörler

Kuvvetli eğimli araziler, sağanak şeklinde bol yağış alan yerler, Ağaç ve bitki örtüsünün seyrek oluşu, toprak ve kayaların özellikleri heyelan oluşumunda etkili olan faktörlerdir. Ülkemizde heyelan en çok Doğu Karadeniz’de görünmektedir. Bunun başlıca nedenleri; yüksek eğimli araziler ve bol yağış görülmesidir.

Yüksek eğimli arazilerde, toprak tabakaları yerçekiminin de etkisiyle aşağı doğru kayma eğilimindedir. Bölge yağış açısından da zenginse, bu toprağın yumuşamasına ve kaymasına zemin hazırlayacaktır. Toprağın boşluk ve gözenekli bir yapıda olması da önemlidir. Bu boşluklardan sızan sular, toprağın alt katmanlarında birikmekte ve kaymaya sebep olmaktadır.

Deprem ve sel gibi afetler de heyelan oluşumuna neden olan durumlardır. Depremle sarsılan yer tabakası, eğimli arazilerin çökmesine neden olur. Aynı şekilde sel gibi afetlerde, toprak sele teslim olmakta ve büyük kütleli tabakalar sürüklenerek göçmelere neden olmaktadır.

Yükse hızda esen fırtına ve rüzgarların da heyelan oluşunda etkisi bulunur. Rüzgarın etkisiyle yumuşak zemine sahip eğimli arazideki topraklar zamanla kayarak heyelana yol açmaktadır.

Heyelanı Önlemenin Yolları Nelerdir?

Öncelikle heyelan riski olan arazilerin baştan tespit edilip, yerleşim alanlarının buna göre planlanması gerekir. Böylesi olası heyelan durumlarında, can ve mal kaybının oluşmasının önüne geçilebilir. Ayrıca heyelan tehlikesi olan bölgelerde yapılacak yol yapımlarında gerekli önlemlerin alınması gerekir. Eğimli araziden yola toprak kayması ve çökmesi riskine karşı istinat duvarları yapılmalı, eğimli arazilerin içinde su birikmesini önlenmesi için gereken çalışmalar yerine getirilmelidir. Ayrıca bu bölgeler de ağaçlandırma faaliyetleri de yürütülmelidir.

Deprem, sel, sağanak yağışlar, arazinin eğimi, toprak yapısı ve bitki örtüsü gibi faktörlerle ilgili bir doğal afet olan heyelana karşı baştan hazırlıklı olmalı ve heyelan tehlikesi olan yerlerin yerleşim alanı olarak kullanılmaması önem taşımaktadır.